Şuurun veya hafızanın kısmen kaybolduğu, ihtilâçlar veya nöbetler ile karakterize olan bir hastalıktır. Bu gibi nöbetlere birçok neden sebebiyet verebileceğinden sara nöbeti ancak bir belirti mahiyetinde olabilmektedir. Bundan dolayıdır ki sinir hastalıkları uzmanları sara terimi yerine bu hastalığı “iltilâç durumu” olarak adlandırmayı daha doğru bulurlar. Beyindeki bir nöron grubunun anormal ve aşırı uyarılmasıyla karekterize klinik tablodur. Birçok olguda epilepsinin nedeni bilinmez. Epilepsiye neden olan olayların başlıcaları kafa travmaları, felç, beyin tümorleri, enfeksiyonlar, toksik nedenler doğumsal anomaliler nörojeneratif hastalıklardır. Epileptik nöbet yakınması ile gelen hastada nöbetin saydığımız bu nedenlere bağlı olup olmadığını sorgulamak çok önemlidir. Beyinde gelişen her hastalık veya herhangi bir durumdan meydana gelmektedir; beyin tümörü, bir beyin yaralanması veya enfeksiyonuna tâli olarak meydana gelen yara veya berelerden. Doğumda meydana gelen bir zedelenmeden. Kalıtımsal olabilir. Birçok saralı hasta vardır ki, bunlardaki hastalığın nedeni bilinmemektedir. Bazı sara vakalarının psikolojik orijinli olduğu sanılmaktadır. Beynin temporal bölgesinden kaynaklanan nöbetlerde; işitme, kötü koku gibi özel duysal semptomlar olur. Jeneralize epilepsinin bir alt grubu olan absans adlı nöbette hasta normal aktivasyonunu sürdürürken 2-15 sn bilinç kayıp olur. Sonra hastada kaldığı yerden aktivasyonuna devam eder Bu nöbet genelde çocukluk döneminde görülür. Okul döneminde bu nedenle başarısız olabilirler. Nöbet anlaşılmazsa aile ve öğretmen tarafından dikkat toplayamama konusunda suçlanırlar. Doğru ilaca başlanırsa bu durum düzelir görüldüğü gibi epilepsinin birçok çeşidi vardır. Epilepsi herhangi bir sebebe bağlı değilse (travma,tümor v.s.) doğumla genç erişkinlik dönemi arasındadır. Bu yaştan sonra başlatan epileptik nöbetlerin altında tümör travma toksik neden vs gibi nedenler aramak gerekir.
Nöbet nedir?
Nöbetler sadece semptomlardır, hastalık değildir. Beyindeki sinir hücrelerinin anormal fonksiyon göstermeleri ve anormal bir elektrik sinyalinin aniden beyinde oluşması neticesinde ortaya çıkar. Nöbetler, farklı hislere ve davranışlara ve bazen kas spazmlarına ve bilinç kaybına neden olabilir.
Nöbet Çeşitleri
Yaygın olarak iki nöbet tipi bulunmaktadır. Beyinde belli bir bölgede görülen ancak bazen bütün beyine yayılabilen fokal veya parsiyel nöbetler. Nöbetin başlangıcından itibaren bütün beyinde etkili olan jeneralize nöbetler.
Parsiyel Nöbetler
Parsiyel nöbetlerde, kollarda ve bacaklarda uyuşukluk veya ani sıçramalar görülebilir, ancak bu nöbetlerin genel özelliği başkaları tarafından nöbetin farkedilememesidir. Örneğin, parlayan ışıklar görebilirsiniz, özel bir tat hissi oluşabilir veya işitme kaybı görülebilir. Parsiyel nöbetlerde bilinciniz yerindedir, ve olanları hatırlarsınız veya çok kısa bir süre bilinç kaybı gerçekleşebilir.
Jeneralize Nöbetler Jeneralize nöbetler, atakların özelliğine bağlı olarak iki çeşide ayrılır. Tonik-klonik nöbet Grand mal Grand-mal nöbeti geçirirken bilincinizi kaybeder ve aniden yere düşersiniz, daha sonra kaslarınız kasılır ve 1-2 dakika boyunca şiddetli ve ritmik sarsılmalar oluşur. Nöbet, bilinciniz yerine gelmeden birkaç dakikalık derin bir uykuyla sonlanır. Uyandığınızda olanları muhtemelen hatırlamazsınız, ancak saatlerce kendinizi sersemlemiş hissedebilirsiniz. Dalma nöbeti Absans veya petit mal Kısa bir süre dalma, göz kapaklarının titremesi, veya yüz kaslarının seğirmesi şeklinde ortaya çıkar. Nöbetler 10 ile 30 saniye arasında sürer, ancak gün içinde yüzlerce kez görülebilir. Çoğu zaman nöbeti hatırlamazsınız. Petit mal nöbetleri genellikle çocukluk döneminde başlar.
Status Epileptikus Nöbetlerin ard arda gelmesi veya bir tane uzun süreli nöbet, genellikle grand mal nöbetleridir, ve status epileptikus olarak adlandırılır. Bu durum hayati tehlike oluşturabilir ve acil müdahale gerektirir.
Nedenleri Nöbetler, pek çok hastalıkla veya durumla bağlantılı olarak ortaya çıkabilecek semptomlardır:
Başa gelen darbeler
Doğum sırasında beyinde zedelenme olması
Menenjit veya beyin iltihabı gibi beyinde oluşabilecek enfeksiyonlar
Beyin tümörü
Felç
İlaç zehirlenmesi
Alkol ve uyuşturucu kullanımını sonlandırma
Düşük kan şekeri gibi metabolik dengesizlikler
Çoğu nöbetlerin veya anormal elektrik sinyallerinin nedenleri bilinmemektedir.
Semptomları
Nöbetlerin semptomları şu şekilde sıralanabilir:
Eller veya ayaklar gibi bedenin belli bölümlerinde kontrolsüz bir şekilde sarsılma veya sıçramalar
Kollara ve bacaklara doğru yayılan uzun süreli kas spazmları
Görsel veya işitme, dokunma, ve tatma gibi duyularında yer aldığı halüsinasyonlar
Şiddetli korku hissi veya bunu daha önce yaşamıştım duygusu
Parlayan ışıklar veya sesler duyma şeklinde nöbet öncesinde ortaya çıkan aura
Bilinç kaybı
Mesane kasları kontrolünün kaybı ve bu nedenle altına işeme
Geçici zihin karmaşıklığı
Nöbet Sırasında Neler Yapılması Gerekir
Boynunuzdaki giysileri gevşetmeleri gerekir.
Sizi tutarak durdurmaya çalışmamalılar.
Serbestçe hareket edebilmelisiniz.
Etrafınızda size zarar verebilecek objeler uzaklaştırılmalı.
Ağzınıza bir cisim koymamalılar, ancak nefes alıp verdiğinizden emin olmalılar.
Dilinizi ısırma ihtimaliniz, ağzınıza yerleştirilen cismi yutma veya o cisim nedeniyle yaralanma ihtimalinizden daha azdır.
Nöbet sırasında, yaralanma tehlikesi nedeniyle sizi hareket ettirmemeleri gerekir.
Eğer kusuyorsanız, mümkünse sizi yan tarafınıza çevirmeliler.
Bu kusmuğun nefes borusunuzu tıkamasını önlemeye yardımcı olacaktır.
Nöbet bittikten sonra, kusmanın tekrarlama ihtimaline karşılık, sizi yan yatırarak kendinize gelmenizi beklemeliler.
Aşağıdaki durumlar görüldüğünde 112’yi arayarak yardım istenmelidir:
Nöbet 3 veya 5 dakikadan uzun sürmüşse.
Nöbet bittiği halde hala tam olarak uyanamamışsanız.
Nefes almıyorsanız.
Nöbet esnasında başınızda yaralanma olduysa.
Etkileri Ne Kadar Sürer?
Nöbetlerin bir kişi için ne kadar süre problem oluşturacağını bilmek mümkün değildir. Absans nöbetler, genellikle yetişkinlik döneminde son bulur. Diğer nöbet türleri ise devam edebilir. Saralı bir kişi ne gibi tedbirler almalıdır. İhtilâçların ilâçlarla tam kontrol altına alındığından emin olunmadığı takdirde otomobil kullanmamalıdır. Hiçbir zaman alkol almamalıdır. Yalnız başına yüzmeye kalkışmamalı ve hele kesinlikle fazla açılmamalıdır. Günde içeceği bütün sulu şeyler üç veya dört bardağı geçmemelidir. Her zaman gerekli aralarda ilâçlarını almalı, doktor talimatına dikkatle uymalı ve hiçbir zaman doktora sormadan ilâçlarını almayı kesmemelidir. Gereksiz stres ve duygusal gerginliklerden kaçınmalıdır. İlâçsız kalacak duruma düşmemek için ilâç stoklarını daima yenilemelidir. İhtilâçlı olan her sara hastası, üzerinde ihtilâç olabileceğini bildiren bir vesika taşımalıdır. Bu vesika, hasta ihtilâç olduğu vakit ilk yardımcılara ve başkalarına büyük ölçüde yardımcı olacaktır. Bu vesikada ihtilâç halinde ne yapılması gerektiğini bildiren ayrıntılı talimat bulunmalıdır.
Nöbet nedir?
Nöbetler sadece semptomlardır, hastalık değildir. Beyindeki sinir hücrelerinin anormal fonksiyon göstermeleri ve anormal bir elektrik sinyalinin aniden beyinde oluşması neticesinde ortaya çıkar. Nöbetler, farklı hislere ve davranışlara ve bazen kas spazmlarına ve bilinç kaybına neden olabilir.
Nöbet Çeşitleri
Yaygın olarak iki nöbet tipi bulunmaktadır. Beyinde belli bir bölgede görülen ancak bazen bütün beyine yayılabilen fokal veya parsiyel nöbetler. Nöbetin başlangıcından itibaren bütün beyinde etkili olan jeneralize nöbetler.
Parsiyel Nöbetler
Parsiyel nöbetlerde, kollarda ve bacaklarda uyuşukluk veya ani sıçramalar görülebilir, ancak bu nöbetlerin genel özelliği başkaları tarafından nöbetin farkedilememesidir. Örneğin, parlayan ışıklar görebilirsiniz, özel bir tat hissi oluşabilir veya işitme kaybı görülebilir. Parsiyel nöbetlerde bilinciniz yerindedir, ve olanları hatırlarsınız veya çok kısa bir süre bilinç kaybı gerçekleşebilir.
Jeneralize Nöbetler Jeneralize nöbetler, atakların özelliğine bağlı olarak iki çeşide ayrılır. Tonik-klonik nöbet Grand mal Grand-mal nöbeti geçirirken bilincinizi kaybeder ve aniden yere düşersiniz, daha sonra kaslarınız kasılır ve 1-2 dakika boyunca şiddetli ve ritmik sarsılmalar oluşur. Nöbet, bilinciniz yerine gelmeden birkaç dakikalık derin bir uykuyla sonlanır. Uyandığınızda olanları muhtemelen hatırlamazsınız, ancak saatlerce kendinizi sersemlemiş hissedebilirsiniz. Dalma nöbeti Absans veya petit mal Kısa bir süre dalma, göz kapaklarının titremesi, veya yüz kaslarının seğirmesi şeklinde ortaya çıkar. Nöbetler 10 ile 30 saniye arasında sürer, ancak gün içinde yüzlerce kez görülebilir. Çoğu zaman nöbeti hatırlamazsınız. Petit mal nöbetleri genellikle çocukluk döneminde başlar.
Status Epileptikus Nöbetlerin ard arda gelmesi veya bir tane uzun süreli nöbet, genellikle grand mal nöbetleridir, ve status epileptikus olarak adlandırılır. Bu durum hayati tehlike oluşturabilir ve acil müdahale gerektirir.
Nedenleri Nöbetler, pek çok hastalıkla veya durumla bağlantılı olarak ortaya çıkabilecek semptomlardır:
Başa gelen darbeler
Doğum sırasında beyinde zedelenme olması
Menenjit veya beyin iltihabı gibi beyinde oluşabilecek enfeksiyonlar
Beyin tümörü
Felç
İlaç zehirlenmesi
Alkol ve uyuşturucu kullanımını sonlandırma
Düşük kan şekeri gibi metabolik dengesizlikler
Çoğu nöbetlerin veya anormal elektrik sinyallerinin nedenleri bilinmemektedir.
Semptomları
Nöbetlerin semptomları şu şekilde sıralanabilir:
Eller veya ayaklar gibi bedenin belli bölümlerinde kontrolsüz bir şekilde sarsılma veya sıçramalar
Kollara ve bacaklara doğru yayılan uzun süreli kas spazmları
Görsel veya işitme, dokunma, ve tatma gibi duyularında yer aldığı halüsinasyonlar
Şiddetli korku hissi veya bunu daha önce yaşamıştım duygusu
Parlayan ışıklar veya sesler duyma şeklinde nöbet öncesinde ortaya çıkan aura
Bilinç kaybı
Mesane kasları kontrolünün kaybı ve bu nedenle altına işeme
Geçici zihin karmaşıklığı
Nöbet Sırasında Neler Yapılması Gerekir
Boynunuzdaki giysileri gevşetmeleri gerekir.
Sizi tutarak durdurmaya çalışmamalılar.
Serbestçe hareket edebilmelisiniz.
Etrafınızda size zarar verebilecek objeler uzaklaştırılmalı.
Ağzınıza bir cisim koymamalılar, ancak nefes alıp verdiğinizden emin olmalılar.
Dilinizi ısırma ihtimaliniz, ağzınıza yerleştirilen cismi yutma veya o cisim nedeniyle yaralanma ihtimalinizden daha azdır.
Nöbet sırasında, yaralanma tehlikesi nedeniyle sizi hareket ettirmemeleri gerekir.
Eğer kusuyorsanız, mümkünse sizi yan tarafınıza çevirmeliler.
Bu kusmuğun nefes borusunuzu tıkamasını önlemeye yardımcı olacaktır.
Nöbet bittikten sonra, kusmanın tekrarlama ihtimaline karşılık, sizi yan yatırarak kendinize gelmenizi beklemeliler.
Aşağıdaki durumlar görüldüğünde 112’yi arayarak yardım istenmelidir:
Nöbet 3 veya 5 dakikadan uzun sürmüşse.
Nöbet bittiği halde hala tam olarak uyanamamışsanız.
Nefes almıyorsanız.
Nöbet esnasında başınızda yaralanma olduysa.
Etkileri Ne Kadar Sürer?
Nöbetlerin bir kişi için ne kadar süre problem oluşturacağını bilmek mümkün değildir. Absans nöbetler, genellikle yetişkinlik döneminde son bulur. Diğer nöbet türleri ise devam edebilir. Saralı bir kişi ne gibi tedbirler almalıdır. İhtilâçların ilâçlarla tam kontrol altına alındığından emin olunmadığı takdirde otomobil kullanmamalıdır. Hiçbir zaman alkol almamalıdır. Yalnız başına yüzmeye kalkışmamalı ve hele kesinlikle fazla açılmamalıdır. Günde içeceği bütün sulu şeyler üç veya dört bardağı geçmemelidir. Her zaman gerekli aralarda ilâçlarını almalı, doktor talimatına dikkatle uymalı ve hiçbir zaman doktora sormadan ilâçlarını almayı kesmemelidir. Gereksiz stres ve duygusal gerginliklerden kaçınmalıdır. İlâçsız kalacak duruma düşmemek için ilâç stoklarını daima yenilemelidir. İhtilâçlı olan her sara hastası, üzerinde ihtilâç olabileceğini bildiren bir vesika taşımalıdır. Bu vesika, hasta ihtilâç olduğu vakit ilk yardımcılara ve başkalarına büyük ölçüde yardımcı olacaktır. Bu vesikada ihtilâç halinde ne yapılması gerektiğini bildiren ayrıntılı talimat bulunmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder